Home
วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์

วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์

รวมบทความเกี่ยวกับวัฒนธรรม บุคคลสำคัญ ประวัติศาสตร์ของญี่ปุ่นที่น่าใจและน่าเรียนรู้

”ระบบโรงนา” การปฏิบัติต่อคนงานเหมืองถ่านหินในยุคที่โลกยังไม่รู้จัก CSR 

TU KeiZai-man·
ท่านผู้อ่านอาจเคยได้ยินคำว่า CSR (Corporate Social Responsibility ความรับผิดชอบต่อสังคมขององค์กร) ซึ่งด้านหนึ่งของการทำ CSR นั้นคือการปฏิบัติต่อแรงงานตามกฎหมายแรงงาน ปฏิบัติอย่างมีจริยธรรมและการจัดการที่ดี (เช่น ไม่ใช้แรงงานเด็ก ไม่บังคับใช้แรงงานโดยไม่ให้พัก หรือบังคับทำงานล่วงเวลาเกินกว่าที่กฎหมายกำหนด เป็นต้น) ซึ่งในโลกยุคนี้ในการทำธุรกิจระหว่างประเทศ คู่ค้าในประเทศที่เจริญแล้วเขาจะดูซัพพลายเออร์ตรงนี้ด้วยว่าปฏิบัติตามนี้ไหม แต่ในสมัยก่อน ความคิดหลักในวงอุตสาหกรรมในระบบทุนนิยมนั้นคือการทำอย่างไรก็ได้ให้ได้ผลผลิตมากๆ กำไรมากๆ...
วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์

เล่าประวัติของ “เกาะฮาชิมะ” ยุคฟื้นฟูช่วงหลังสงครามจนถึงยุคท่องเที่ยว 

TU KeiZai-man·
สวัสดีครับท่านผู้อ่าน หลังจากที่คราวที่แล้วได้พูดถึงประวัติของเกาะฮาชิมะไปแล้วสามยุคตั้งแต่ยุคเอโดะจนถึงต้นยุคโชวะแล้ว ในตอนนี้เราจะมาว่ากันต่อในเรื่องราวยุคหลังสงครามจนถึงปัจจุบันนะครับ อ่านตอนแรก: เล่าประวัติของ “เกาะฮาชิมะ” ยุคเฟื่องฟูอุตสาหกรรมหนักของญี่ปุ่นก่อนสงคราม ยุคที่สี่ ยุคฟื้นฟูช่วงหลังสงคราม (พ.ศ. 2488-2507) เมื่อสิ้นสุดสงคราม แรงงานเกาหลีและจีนก็ไม่ต้องอยู่ที่เกาะฮาชิมะอีกต่อไป และแรงงานญี่ปุ่นที่ไม่อาจทนชีวิตลำเค็ญบนเกาะได้ก็พากันออกจากเกาะไป จนผลการสำรวจสำมะโนแห่งชาติชี้ว่ามีประชากรบนเกาะเหลือเพียง 1,656 คน อย่างไรก็ดี ด้วยการส่งเสริมการผลิตถ่านหินโดยกองบัญชาการใหญ่กองกำลังสัมพันธมิตร (GHQ)...
42.นางาซากิ (長崎)วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์

เด็กมัธยมญี่ปุ่นเรียนอะไรกัน? “ซังเก็ตสึคิ” เรื่องราวของชายผู้ทะนงตนจนกลายเป็นเสือ

monaka·
ในวิชาภาษาญี่ปุ่นร่วมสมัยหรือเก็นไดบุน (現代文) ในโรงเรียนมัธยมญี่ปุ่นไม่ว่าจะโรงเรียนรัฐหรือโรงเรียนเอกชน มักจะนำเรื่อง “ซังเก็ตสึคิ” (山月記) ที่แต่งโดย นากาจิมะ อาสึชิ (中島敦) มาให้เรียนกัน เรื่องนี้เป็นเรื่องสั้น ๆ แต่มีความหมายลึกซึ้งชวนให้คิด อีกทั้งยังทิ้งคติสอนใจไว้ให้อีกด้วย ไปดูกันค่ะว่าเด็กมัธยมญี่ปุ่นได้เรียนรู้อะไรจากเรื่องซังเก็ตสึคินี้บ้าง ผู้แต่ง นากาจิมะ อาสึชิ (中島敦) นากาจิมะ อาสึชิ จบการศึกษาจากมหาวิทยาลัยโตเกียวและทำงานเป็นอาจารย์ ระหว่างนั้นก็เขียนนิยายไปด้วย ต่อจากนั้น เขาก็เปลี่ยนมาเป็นนักเขียนเต็มตัว โดยจุดเด่นของนิยายของเขาคือการตั้งคำถามและย้อนมองตัวเอง แต่น่าเสียดายที่เขาเสียชีวิตด้วยวัณโรคเมื่อปี 1942 ด้วยวัยเพียง 33 ปี เรื่องราวโดยสรุป เรื่องซังเก็ตสึคิ เป็นเรื่องราวของชายที่ชื่อ ริโช (李徴) ในสมัยราชวงศ์ถังของประเทศจีน ริโชเป็นผู้ฉลาดปราดเปรื่อง สามารถสอบผ่านการสอบสุดหินและกลายเป็นข้าราชการได้ในขณะอายุยังน้อย...
ภาษาญี่ปุ่นวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์

เล่าประวัติของ “เกาะฮาชิมะ” ยุคเฟื่องฟูอุตสาหกรรมหนักของญี่ปุ่นก่อนสงคราม

TU KeiZai-man·
สวัสดีครับท่านผู้อ่าน จากที่ได้เคยพูดถึงเรื่องของแรงงานบังคับเกณฑ์ชาวเกาหลีไปแล้วและได้เกริ่นถึงเรื่องของ “เกาะฮาชิมะ” (端島) ที่จังหวัดนางาซากิ ในฐานะที่เป็นเกาะเทียมอัน (เคย) เป็นสมบัติของบริษัทมิตซูบิชิ ซึ่งพื้นที่ตรงนั้นเคยเป็นที่ทำเหมืองถ่านหินอย่างเป็นล่ำเป็นสัน ขนาดที่ว่ามีคนไปทำงาน ตั้งบ้านอาศัย มีชุมชน มีโรงเรียน แต่พอหมดยุคถ่านหินทุกอย่างก็จบ ผู้คนถูกต้อนให้ย้ายออกเหลือแค่ตึกเปล่าๆ ให้คนได้มโนเรื่องสยองขวัญกันไปเรื่อยถึงทุกวันนี้ วันนี้ก็จะขอพูดถึงประวัติของเกาะนี้ในแง่ของความเฟื่องฟูและฟุบของอุตสาหกรรมหนักของญี่ปุ่นกันนะครับ เกาะฮาชิมะนั้นเป็นเกาะเทียมที่สร้างจากการถมขยายพื้นที่ แต่เดิมพื้นที่ตรงนี้เป็นเพียงลำธารเล็กๆ ยาวเพียงประมาณ...
42.นางาซากิ (長崎)วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์

ทำความเข้าใจซาลาริมังผ่านคลิปพิกเซลอาร์ต “ประวัติศาสตร์ 100 ปีการทำงานในญี่ปุ่น”

onzesri·
เมื่อวันที่ 18 สิงหาคมที่ผ่านมา บริษัท SmartHR ประเทศญี่ปุ่นได้ปล่อยคลิปแอนิเมชั่นแบบพิกเซลอาร์ต “働く”の100年史｜100 YEARS of WORK in JAPAN – ประวัติศาสตร์ 100 ปีการทำงานในญี่ปุ่น สร้างขึ้นโดยทีมแอนิเมชั่น Motocross Saito เป็นคลิปความยาว...
วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ไลฟ์สไตล์

ความหมายและที่มาของสำนวน 一か八か ทำไมต้อง 1 กับ 8 ?

AsmarCat·
一か八か (いちかばちか : ichika bachika) ในพจนานุกรม แปลว่า หมู่หรือจ่า, หัวหรือก้อย หรืออย่างที่เราเข้าใจกันว่าหมายถึงการวัดดวง ลองเสี่ยงดวง จริง ๆ แล้วคำนี้ใช้กันในหลากหลายรูปแบบเหมือนภาษาไทย ไม่ว่าจะเรื่องงาน การสอบ หรือการพนัน สำหรับภาษาไทย ส่วนใหญ่คงจะเข้าใจกันอยู่แล้วใช่ไหมคะว่าทำไมถึงใช้คำว่าหมู่กับจ่า หัวกับก้อย แต่ในภาษาญี่ปุ่น หากแปลตรงตัวจะแปลว่า หนึ่งหรือแปด แล้วทำไมในภาษาญี่ปุ่นถึงใช้เลข 1 กับเลข 8 ไปเรียนรู้ถึงความหมายและที่มาของสำนวนนี้กันค่ะ ความหมายและที่มาของ 一か八か อันดับแรก มาดูที่ความหมายกันค่ะ 一か八か เป็นสำนวนที่หมายถึงการฝากผลลัพธ์ไว้กับโชคชะตาว่าจะออกมาเป็นแบบใด ส่วนใหญ่จะใช้เมื่อยังไม่ทราบผลของสิ่งที่กำลังจะทำ เหมือนกับในภาษาไทยเลยค่ะ สำหรับที่มาของสำนวนนี้ มีทฤษฎีหนึ่งกล่าวว่ามาจากการเล่นพนันพื้นบ้านของญี่ปุ่นชนิดหนึ่งที่เรียกว่า 丁半 (ちょうはん...
ภาษาญี่ปุ่นวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์

รู้หรือไม่ ทำไมจังหวัดโอคายามะถึงมีสมญานามว่า “ดินแดนแห่งความแจ่มใส”

Aongsama·
ประเทศญี่ปุ่นมีจังหวัดทั้งหมด 47 จังหวัดด้วยกัน และทุกๆ จังหวัดก็จะมีสมญานามเป็นของตัวเองด้วย ซึ่งสมญานามของแต่ละจังหวัดนั้นจะตั้งขึ้นตามลักษณะเด่นของจังหวัดนั้นๆ อย่างเช่น จังหวัดโออิตะเป็นจังหวัดที่มีบ่อน้ำพุร้อนจำนวนมากจึงมีสมญานามว่า ดินแดนแห่งออนเซน (おんせん県おおいた) เป็นต้น และแน่นอนว่าจังหวัดโอคายามะก็มีสมญานามประจำจังหวัดเช่นกัน นั่นคือ “ดินแดนแห่งความแจ่มใส (晴れの国おかやま)” นั่นเอง แต่เพื่อนๆ สงสัยไหมว่าเพราะเหตุใดจังหวัดโอคายามะจึงได้รับสมญานามเช่นนั้น? วันนี้เราจะไปหาคำตอบนั้นกันครับ ที่มาของสมญานามดินแดนแห่งความแจ่มใส...
33.โอคายามะ (岡山)วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์
tsishima map 1838

เมื่อเกาหลีใต้ร้องจะเอา “เกาะทสึชิมะ” ของจังหวัดนางาซากิมาเป็นดินแดนของตัวเอง

TU KeiZai-man·
สวัสดีครับท่านผู้อ่าน หากยังจำกันได้ว่าผู้เขียนเคยพูดถึงเรื่องหมู่เกาะเช็นคาคุ ซึ่งญี่ปุ่นมีเรื่องกับจีนและไต้หวันว่าใครถือเจ้าของ และผู้อ่านก็อาจจะเคยได้ยินเรื่องพิพาทระหว่างเกาหลีใต้กับญี่ปุ่นอีก เรื่องเกาะด็อกโด (หรือ เกาะทาเคะชิมะ 竹島) คราวนี้มีเรื่องแบบนี้โผล่มาอีกเกาะแล้วครับ อยู่ในเขตปกครองของจังหวัดนางาซากิเสียด้วย เรื่องจะเป็นอย่างไรมาดูกันเลยครับ เมื่อวันที่ 11 สิงหาคมที่ผ่านมา นายอีจองอึน ประธานสภาเมืองกงจู (公州) ของเกาหลีใต้ ได้ส่งจดหมายทางไปรษณีย์ด่วน EMS...
ข่าววัฒนธรรมและประวัติศาสตร์

จะเป็นอย่างไร เมื่อบุคคลในประวัติศาสตร์ “อาเคจิ มิทสึฮิเดะ” กลายเป็นพิกโตแกรม!

AsmarCat·
หนึ่งในการแสดงที่ได้รับความสนใจเป็นอย่างมากในพิธีเปิดการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกที่กรุงโตเกียวที่ผ่านมา แน่นอนว่าต้องเป็นการแสดงพิกโตแกรม (pictogram) เป็นสัญลักษณ์ของกีฬาชนิดต่าง ๆ ทำให้ในภายหลังมีผู้คนมากมายที่คิดค้นพิกโตแกรมกันบ้างในอิริยาบทที่หลากหลายและจัดว่าฮอตฮิตกันไปทั่วโซเชียล ในขณะเดียวกัน เมืองฟุคุจิยามะ จังหวัดเกียวโต หนึ่งในเมืองที่เกี่ยวข้องกับอาเคจิ มิทสึฮิเดะ ผู้บัญชาการทหารคนสำคัญในยุคเซ็นโกคุ ก็ได้จัดทำพิกโตแกรมของตัวเองในเวอร์ชั่นอาเคจิ มิทสึฮิเดะ และทวีตลงบนทวิตเตอร์อย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 27 กรกฎาคม โดยมีรูปพิกโตแกรมทั้งหมด 6 แบบ แสดงถึงลักษณะนิสัยและเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตของมิทสึฮิเดะ มีการเติมทรงผมจอนมาเกะซึ่งเป็นทรงผมผู้ชายญี่ปุ่นสมัยโบราณไว้ด้วยพิกโตแกรมทั้ง 6 แบบ ประกอบด้วย 明智光秀のピクトグラムを作りました！ pic.twitter.com/di0sV6Oex5 — いがいと！福知山【明智光秀が築いた城下町、そして最強の鬼・酒呑童子伝説のまち】 (@fukuchiyamaPR) July 27, 2021 honnoji no hen no nazo...
วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ไอเดีย

รู้ไว้ใช่ว่า ภาษาญี่ปุ่น 6 คำที่ผู้ชายญี่ปุ่นใช้เรียก “ภรรยา” เวลาคุยกับคนอื่น

TU KeiZai-man·
สวัสดีท่านผู้อ่านทุกท่าน โดยเฉพาะท่านที่เป็นผู้ชาย (อะแฮ่ม) ท่านเคยสังเกตไหมครับว่าเวลาที่ท่านพูดถึงคู่ครอง พูดถึงคนที่บ้านของท่านให้คนอื่นฟัง ท่านใช้คำนามเรียกขานคู่ครองของท่านว่าอะไร? สำหรับคนไทย เรามีคำอยู่หลักๆ สามคำสามระดับ “เมีย” เป็นคำไทย ที่ฟังดูบ้านๆ แต่บางครั้งด้วยความที่คำนี้ถูกใช้สื่อความหมายในทางหยาบโลน (เกี่ยวกับเซ็กซ์ เพศสัมพันธ์) ชายไทยหลายคนจึงหันมาใช้คำยืมภาษาอังกฤษคือคำว่า “แฟน” เพื่อสื่อความแบบเป็นคำกลางๆ คือไม่หยาบหรือดูชาวบ้านมากไป และไม่ฟังเป็นทางการมากเกินไปเหมือนคำว่า...
ภาษาญี่ปุ่นวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์
Jin Cover

ชวนดู “จิน: หมอทะลุมิติ” หมอจากอนาคตผู้ต่อสู้กับโรคร้ายท่ามกลางสมรภูมิในประวัติศาสตร์

ANNGLE·
ซีรีย์ญี่ปุ่นเรื่อง จิน-หมอทะลุมิติ เดิมทีเป็นการ์ตูนชื่อไทยว่า จิน-หมอทะลุศตวรรษ ฉบับรวมเล่มมีทั้งหมด 20 เล่ม เขียนโดยอาจารย์มุระคะมิ โมะโตะกะ (村上もとか) โดยผู้เขียนการ์ตูนได้ให้สัมภาษณ์ว่าได้รับแรงบันดาลใจจากตอนอ่านเอกสารเกี่ยวกับกามโรคในยุคเอโดะ (ปี ค.ศ. 1603-1868) พบว่าอายุขัยเฉลี่ยของคนญี่ปุ่นส่วนใหญ่คือแค่ 30 กว่าปีก็เสียชีวิตกันหมด จึงเกิดความเศร้าและคับแค้นใจ เป็นแรงจูงใจให้เขียนเรื่องเกี่ยวกับ หมอจากยุคปัจจุบันที่มีความรู้การแพทย์สมัยใหม่แต่มีเหตุต้อง...
การ์ตูน & อนิเมะวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์

ความลับและที่มาของคำว่า Sakana (ปลา) ในภาษาญี่ปุ่น!?

AsmarCat·
魚 (さかな : Sakana) ที่แปลว่า ปลา น่าจะเป็นคำศัพท์ภาษาญี่ปุ่นพื้นฐานที่ผู้เรียนภาษาญี่ปุ่นส่วนใหญ่ต้องผ่านตามาแน่นอน แต่ทราบไหมคะว่าคันจิตัว 魚 สามารถอ่านว่า うお : Uo ได้อีกด้วย ถึงแม้จะเป็นคันจิตัวเดียวกันแต่เสียงอ่านต่างกันแบบนี้ แล้วมันมีวิธีการใช้ต่างกันอย่างไร และจากคำอ่านว่า Uo เปลี่ยนมาเป็น Sakana ได้อย่างไร ไปดูที่มาที่น่าสนใจของคำว่า Sakana กันค่ะ ในต่างจังหวัดบางพื้นที่ของญี่ปุ่นมีการใช้คำว่า Uo กับ Sakana ในความหมายแตกต่างกันไป อย่างเช่นในสมัยก่อน บางพื้นที่ก็เรียกปลาในแม่น้ำว่า Uo และเรียกปลาในทะเลว่า Sakana นอกจากนี้ในพื้นที่ที่เป็นภูเขา แน่นอนว่าคนที่อยู่ในพื้นที่นั้นก็จะไม่ค่อยได้ทานปลาทะเล แต่จะนิยมทานปลาจากแม่น้ำแทน ซึ่งดูเหมือนว่าผู้คนในพื้นที่นั้นจะเรียกปลาที่ปรุงเป็นอาหารแล้วว่า Uo และเรียกปลาที่ยังว่ายน้ำอยู่ว่า...
ภาษาญี่ปุ่นวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์

โอนิ (鬼) หรือยักษ์ประเภทต่างๆ ตามความเชื่อฉบับชาวญี่ปุ่น

Aongsama·
เพื่อนๆ ที่มีความรู้ทางภาษาญี่ปุ่นน่าจะเคยได้ยินคำว่า “鬼” (โอนิ) ซึ่งมีความหมายตรงกับคำว่ายักษ์ในภาษาไทยใช่ไหมครับ แต่ที่จริงแล้วคำว่าโอนิในภาษาญี่ปุ่นนั้นไม่ได้หมายถึงยักษ์ที่มีรูปร่างสูงใหญ่และใบหน้าอันแสนดุร้ายเพียงอย่างเดียว แต่ยังหมายถึงสิ่งที่มีตัวตนอันน่าหวาดกลัวในรูปแบบอื่นๆ ด้วย วันนี้เราจะไปดูกันว่า คำว่าโอนิในภาษาญี่ปุ่นนั้นอาจหมายถึงสิ่งที่มีตัวตนในรูปแบบใดบ้าง ที่มาของคำว่า “鬼” (โอนิ) ในภาษาญี่ปุ่น ในภาษาญี่ปุ่น ตัวอักษรคันจิ “鬼” (โอนิ) เป็นตัวอักษรที่รับมาจากภาษาจีน แต่สำหรับภาษาจีน...
วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์

ทำไมคนคันไซส่วนใหญ่กินเนื้อวัว? ส่วนคนคันโตถึงกินเนื้อหมู?

kunchom·
ถึงประเทศญี่ปุ่นจะเป็นประเทศเกาะที่ในอดีตมีอาหารหลักเป็นเนื้อปลาและสัตว์ทะเล แต่ในปัจจุบันชาวญี่ปุ่นจำนวนมากก็หันมาชอบรับประทานเนื้อสัตว์เป็นอาหารหลักกันแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งเนื้อวัวและเนื้อหมู แต่เพื่อน ๆ รู้กันรึเปล่าคะว่า วัฒนธรรมการทานเนื้อสัตว์ของชาวคันไซ หรือภูมิภาคตะวันตกของญี่ปุ่น กับชาวคันโต หรือภูมิภาคตะวันตกของญี่ปุ่นนั้นไม่เหมือนกันนะคะ จากประสบการณ์ของผู้เขียนที่มีโอกาสย้ายจากคันโตมาอยู่คันไซก็รู้สึกแปลกใจอยู่ไม่น้อยเหมือนกัน เพราะชาวคันไซนิยมรับประทานเนื้อวัวมากกว่า แถมเนื้อวัวยังมีราคาไม่แพงมาก แตกต่างจากโซนคันโตที่ตามซุปเปอร์มาร์เก็ตจะมีเนื้อวัวให้เลือกไม่มาก แถมยังมีราคาค่อนข้างสูง ซึ่งความแตกต่างทางวัฒนธรรมการทานเนื้อสัตว์ของ 2 ภูมิภาคนี้มีความเกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์ของประเทศญี่ปุ่นในอดีตอย่างไม่น่าเชื่อ “คันไซ” สังคมของราชสำนัก...
ของกินวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์

ส่องประวัติ “วันทะเล” วันแห่งความภาคภูมิใจในท้องทะเลของชาวญี่ปุ่น

AsmarCat·
วันทะเล (Umi no Hi・海の日) เป็นอีกหนึ่งวันแปลก ๆ ของประเทศญี่ปุ่น ตรงกับวันจันทร์ที่ 3 ของเดือนกรกฎาคมของทุกปี แถมยังถือเป็นวันหยุดนักขัตฤกษ์อีกด้วย แล้ววันทะเลมีความสำคัญอย่างไรถึงได้ถูกยกให้เป็นวันหยุด เราไปศึกษาความเป็นมาและความสำคัญของวันนี้กันค่ะ วันทะเล หรือ Umi no Hi ก่อนที่จะมาเป็นชื่อ Umi no Hi วันนี้เคยใช้ชื่อว่า Umi no Kinenbi (海の記念日) หรือ “วันที่ระลึกถึงทะเล” มาก่อน โดยจุดเริ่มต้นของวันนี้มาจากเรือกลไฟที่มีชื่อว่าเมจิมารุ (明治丸) ย้อนกลับไปในปี 1876 ในตอนที่จักรพรรดิเมจิเสด็จเยี่ยมเยียนราษฎรในภูมิภาคโทโฮคุ เรือกลไฟของอังกฤษชื่อเมจิมารุลำนี้ก็ได้ถูกนำมาใช้เป็นเรือสำหรับจักรพรรดิและราชวงศ์ หลังจากเสร็จสิ้นภารกิจการเยี่ยมเยียนราษฎร เรือกลไฟเมจิมารุก็กลับเข้าเทียบท่าเรือที่โยโกฮาม่าในวันที่ 20 กรกฎาคม ในขณะนั้น เรือกลไฟรุ่นใหม่ส่วนใหญ่จะนำไปใช้เป็นเรือรบที่ใช้งานในสงครามจีน-ญี่ปุ่น,...
วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์