ที่มา ความหมายของ “ตุ๊กตาดารุมะ” และวิธีการขอพร
ตุ๊กตาดารุมะ คือเครื่องรางที่ชาวญี่ปุ่นมักนำมาประดับไว้เพื่อความเป็นมงคลในช่วงปีใหม่ อีกทั้ง ยังเป็นตุ๊กตาที่มีไว้เพื่อขอพรให้สมหวังในสิ่งที่ปรารถนาได้อีกด้วย ดารุมะมีลักษณะคล้ายตุ๊กตาล้มลุก อ้วนกลม ไม่มีแขน และมีใบหน้าที่มีต้นแบบมาจากพระโพธิธรรม แต่ไม่มีลูกตาสีดำ!?
นอกจากนี้ ตุ๊กตาดารุมะที่เราพบเห็นกันส่วนใหญ่มักเป็นสีแดง แต่เพื่อน ๆ ทราบหรือไม่ว่า ดารุมะในปัจจุบันมีหลากสีหลายประเภทที่ซ่อนความหมายแตกต่างกันออกไป! โดยครั้งนี้เราจะพาเพื่อน ๆ ไปทำความรู้จักถึงที่มาและความหมายของตุ๊กตาดารุมะ, ความหมายของสี, ประเภทต่าง ๆ รวมทั้งวิธีการขอพรด้วยตุ๊กตาดารุมะ ถ้าอยากทราบกันแล้ว ก็ตามไปชมกันเลย!
ความหมายและที่มาของตุ๊กตาดารุมะ
ศาสนาพุทธเข้าสู่ประเทศญี่ปุ่นในยุคคามากูระ หรือราวปีค.ศ. 1185 หนึ่งในนั้นมีพุทธศาสนานิกายเซนเข้ามาด้วย โดยมีพระเป็นผู้สถาปนานิกายเซนเป็นพระสงฆ์ชาวอินเดีย นามว่า “โบะได ดารุมะ” (菩提達磨) (พระโพธิธรรม หรือในภาษาสันสกฤตคือ โพธิธรฺม) โดยชาวญี่ปุ่นมักเรียกท่านว่า ดารุมะ (達磨), ดารุมะ ไดชิ (達磨大師) และ ดารุมะ โซะชิ (達磨祖師)
แต่นั้นมา ชาวญี่ปุ่นก็ทำตุ๊กตาที่เลียนแบบท่านั่งสมาธิของพระโพธิธรรม และตั้งชื่อว่า “ดารุมะ” เป็นตุ๊กตาที่ทำมาจากกระดาษ ทาตกแต่งด้วยสีแดง มีการวาดใบหน้าโดยมีต้นแบบมาจากพระโพธิธรรม แต่ในส่วนของดวงตาจะเป็นสีขาวโพลนมีไว้สำหรับใช้ในการขอพร ตามขนบธรรมเนียมญี่ปุ่นนั้น เมื่อขอพรกับตุ๊กตาดารุมะและสมหวังในสิ่งที่ปรารถนาแล้ว จะต้องวาดดวงตาสีดำให้ตุ๊กตาตัวนั้นด้วย
สาเหตุที่ตุ๊กตาดารุมะไม่มีแขนและขามีที่มาจากตำนานของพระโพธิธรรม ที่เรียกว่า “เมนเปคิคุเน็น” (面壁九年) โดยตำนานเล่าว่า พระโพธิธรรมทรงตรัสรู้โดยการหันหน้าเข้าหากำแพงทำสมาธิเป็นเวลานานร่วม 9 ปี ทำให้แขนและขาของพระโพธิธรรมเน่าเปื่อย
อย่างไรก็ตาม ยังมีตุ๊กตา “โอคิอางะริ โคะโบชิ/ โอคิอางะริ โบชิ” (起き上がり小法師) ที่ลักษณะคล้ายคลึงกับดารุมะที่ทำให้หลายคนเข้าใจผิดและแยกความแตกต่างกันไม่ออก โดยตุ๊กตาโอคิอางะริ โคะโบชิมีลักษณะกลมและบางครั้งก็มีการวาดใบหน้าของพระโพธิธรรมลงบนตุ๊กตาด้วยเช่นกัน แต่ความจริงแล้ว โอคิอางะริ โคะโบชิเป็นตุ๊กตา “สีเหลือง” ที่ญี่ปุ่นได้รับการถ่ายทอดมาจากประเทศจีนในยุคเอโดะนั่นเอง
ความหมายของ “สี” ตุ๊กตาดารุมะ
ตุ๊กตาดารุมะโดยทั่วไปจะมี “สีแดง” ซึ่งมีที่มาจากความเชื่อแต่โบราณของชาวญี่ปุ่นที่ว่า สีแดงเป็นสีที่มีพลังช่วยคุ้มครองป้องกันภัยอันตรายได้ แต่นั้นมา สีแดงจึงกลายเป็นสีมงคลสำหรับชาวญี่ปุ่นที่มักใช้ในงานมงคลหรือการแสดงความยินดีต่าง ๆ
แต่ในปัจจุบัน ตุ๊กตาดารุมะได้มีสีสันที่หลากหลายมากขึ้น อีกทั้งยังมีความเชื่อด้านความหมายของสีสำหรับการขอพรที่แตกต่างกันออกไปด้วย โดยเราจะขอยกตัวอย่างสีและความหมายเอาไว้ ดังนี้
・ตุ๊กตาดารุมะสีดำ = สำหรับขอพรเรื่องธุรกิจ-ค้าขาย เจริญรุ่งเรือง
・ตุ๊กตาดารุมะสีทอง = สำหรับขอพรเรื่องโชคลาภเงินทอง
・ตุ๊กตาดารุมะสีเหลือง = สำหรับขอพรเรื่องโชคลาภเงินทองเช่นเดียวกีบสีทอง
・ตุ๊กตาดารุมะสีขาว = สำหรับขอพรเรื่องการสอบ บางครั้งก็มักนำมาตั้งคู่กับตุ๊กตาดารุมะสีแดง มีความหมายว่า “โคฮาคุ” (สีแดงและสีขาว) ซึ่งเป็นสีมงคลสำหรับชาวญี่ปุ่น
・ตุ๊กตาดารุมะสีเขียว = สำหรับขอพรเรื่องด้านสุขภาพ
・ตุ๊กตาดารุมะสีม่วง = สำหรับขอพรให้อายุยืน
・ตุ๊กตาดารุมะสีส้ม = สำหรับขอพรให้มีลูก
・ตุ๊กตาดารุมะสีชมพู = สำหรับขอพรให้รักสมหวัง
ประเภทของตุ๊กตาดารุมะ
นอกจากสีสันที่มีความหมายต่างกันแล้ว ตุ๊กตาดารุมะที่ทำขึ้นในแต่ละภูมิภาคยังมีลักษณะที่แตกต่างกันออกไป แถมยังมีชื่อเรียกเฉพาะตามแต่ละพื้นที่อีกด้วย โดยเราจะขอยกตัวอย่างดารุมะแต่ละประเภทจากแต่ละพื้นที่ในญี่ปุ่น ดังนี้
宮城県仙台市のだるまは青い！知ってましたか？「松川だるま」と呼ばれ、その発祥は江戸時代。はじめから目が入っているのも特長です。四方八方を見渡す守り神としての意味のほかに、独眼の伊達政宗公に配慮したためとも伝えられています。#tohokuru #トホクル #東北 #東北が好き #松川だるま pic.twitter.com/9WxYiWqzZs
— #tohokuru あなたのおうちに、東北が来る。 (@tohokuru_tohoku) August 15, 2020
มัตสึคาวะ ดารุมะ (松川だるま)
เป็นตุ๊กตาดารุมะที่มีจุดเด่นที่ด้านหน้าจะเป็นสีฟ้า ส่วนด้านหลังเป็นสีแดง ผลิตขึ้นในเมืองเซ็นได จังหวัดมิยางิ
ชิราคาวะ ดารุมะ (白河だるま)
เป็นตุ๊กตาที่ผลิตในเมืองชิราคาวะ จังหวัดฟุคุชิมะ เชื่อกันว่า ตุ๊กตาดารุมะสีแดงจะช่วยปัดเป่าเคราะห์ร้ายและคุ้มครองให้ครอบครัวปลอดภัย ส่วนดารุมะสีขาวจะช่วยให้พบเจอโชคดี
ทาคาซากิ ดารุมะ (高崎だるま)
เป็นประเภทของตุ๊กตาดารุมะที่ถูกส่งออกไปทั่วประเทศญี่ปุ่นมากถึง 80% ว่ากันว่า “เซ็นเคียว ดารุมะ” หรือตุ๊กตาดารุมะสำหรับขอพรการเลือกตั้ง ส่วนใหญ่เป็นตุ๊กตาดารุมะที่ผลิตจากเมืองทาคาซากิ จังหวัดกุมมะนี่เอง
View this post on Instagram
โคชิกายะ ดารุมะ (越谷だるま)
ตุ๊กตาดารุมะที่ผลิตในเมืองโคชิกายะ จังหวัดไซตามะ หรือรู้จักกันในอีกชื่อหนึ่ง คือ “บุชู ดารุมะ” (武州だるま) ซึ่งเป็นแหล่งผลิตตุ๊กตาดารุมะที่ส่งออกในเขตคันโตเป็นหลัก
โตเกียว ดาระมุ (東京だるま)
เป็นตุ๊กตาดารุมะที่ผลิตในเขตทางตะวันตกของโตเกียว หรือเรียกในอีกชื่อว่า “ทามะ ดารุมะ” (多摩だるま)
View this post on Instagram
ฮิเมะ ดารุมะ (姫だるま)
เป็นตุ๊กตาดารุมะ “เพศหญิง” ที่ผลิตขึ้นที่จังหวัดเอะฮิเมะ
โทโย โนะ ฮิเมะ ดารุมะ(豊の姫だるま)
เป็นตุ๊กตาดารุมะ “เพศหญิง” เช่นเดียวกับตุ๊กตาฮิเมะ ดารุมะ แต่ผลิตในจังหวัดโออิตะ
วิธีการขอพรกับตุ๊กตาดารุมะ
เพื่อน ๆ คงทราบกันแล้วว่า ที่ตุ๊กตาดารุมะมีตาสีขาวและไม่มีลูกตาดำนั้น เพราะมีไว้สำหรับใช้ในการขอพรนั่นเอง ตามธรรมเนียมในการเริ่มต้นขอพรกับตุ๊กตาดารุมะนั้น ชาวญี่ปุ่นจะวาดลูกตาดำที่ฝั่งขวามือของเราเมื่อหันหน้าเข้าหาตุ๊กตา (ตาฝั่งซ้ายของตุ๊กตา) เป็นอันดับแรก เรียกขั้นตอนนี้ว่า “ไคเก็น สุรุ” หมายถึง การเปิดตาเพื่อให้เห็นถึงแก่นแท้ของสัจธรรม โดยมักจะเริ่มต้นวาดลูกตาดำในวันศุภฤกษ์หรือวันมงคลฤกษ์ตามปฏิทินญี่ปุ่น เมื่อคำขอพรสมหวังตามปรารถนาแล้ว ก็จะวาดลูกตาสีดำที่ฝั่งซ้ายมือของเราเมื่อหันหน้าเข้าหาตุ๊กตา (ตาฝั่งขวาของตุ๊กตา)
อย่างไรก็ดี ลำดับการระบายสีลูกตาดำของตุ๊กตาดารุมะที่กล่าวมาข้างต้นนั้น ไม่ได้เป็นข้อบังคับที่ถูกต้องแต่อย่างใด เพราะความเชื่อของแต่ละนิกายในศาสนาและความเชื่อของคนในแต่ละท้องถิ่นมีความแตกต่างกันนั่นเอง ถ้าหากเพื่อน ๆ ระบายสีดวงตาดารุมะต่างจากที่เรานำเสนอไป ก็ยังสามารถกลับมาระบายดวงตาอีกข้างหนึ่งได้เมื่อคำขอพรสมหวัง แต่พ้อยต์สำคัญในการขอพรกับตุ๊กตาดารุมะที่เพื่อน ๆ ไม่ควรลืมเลยก็คือ เมื่อคำขอพรสมหวังตามปรารถนาแล้ว จะต้องกลับมาวาดดวงตาอีกข้างให้เสร็จสมบูรณ์และนำไปเผาเพื่อแสดงความขอบคุณที่ตุ๊กตาดารุมะทำให้เราสมหวังดั่งปรารถนาด้วยนะ!
สรุปเนื้อหาจาก : idea1616
