ชวนรู้จัก “ฮานามิ” เทศกาลชมซากุระในสไตล์คนญี่ปุ่น พร้อมมารยาทที่ถูกต้อง

เมื่อสายลมอบอุ่นของเดือนมีนาคมเริ่มโพยพัด ก็ถือเป็นการต้อนรับเข้าสู่ฤดูใบไม้ผลิอย่างเต็มตัว สัญลักษณ์ประจำฤดูอย่าง “ซากุระ” ต่างก็ทยอยกันผลิดอกอวดความสวยกันเต็มที่ โดยส่วนใหญ่แล้วดอกซากุระจะบานเต็มที่ในช่วงเดือนเมษายน ซึ่งช่วงนั้นผู้คนจะพากันออกมาปิกนิกและทำกิจกรรมร่วมกัน ตามสวนสาธารณะก็จะมีการออกร้านค้ามากมาย เป็นอีกหนึ่งงานอีเวนต์ที่เต็มไปด้วยบรรยากาศสุดคึกคักที่ทุกคนเฝ้ารอกันอย่างใจจดใจจ่อ เราเรียกเทศกาลนี้ว่า “ฮานามิ (花見)”

ความเป็นมาของเทศกาลฮานามิ

ว่ากันว่าจุดเริ่มต้นมาจากความนิยมในการชมดอกไม้ของกลุ่มขุนนางสมัยนาระ (ประมาณ 1,300 ปีก่อน) ซึ่งในสมัยนั้นจะนิยมชมดอกบ๊วยกันซะมากกว่า ไม่ใช่เพราะคนไม่ชอบซากุระ แต่เป็นเพราะซากุระถูกมองว่าเป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่มีเทพเจ้าสถิตอยู่ ซากุระจึงมีชื่อปรากฎอยู่ในบทกวีหรือบทเพลงมากมายมาตั้งแต่สมัยโบราณเลยทีเดียว

ต่อมาในสมัยเฮอันก็เปลี่ยนมาชมดอกซากุระ โดยมีจักรพรรดิซากะเป็นผู้ริเริ่มจัดงานเลี้ยงชมดอกซากุระที่เรียกว่า “Kaen no sechi (花宴の節)” ซึ่งเป็นงานเลี้ยงที่นิยมมากในกลุ่มขุนนาง และเริ่มแพร่หลายไปถึงกลุ่มซามูไร ต่อมาก็มีการตั้งชื่อให้งานเลี้ยงชมดอกซากุระกันต่างๆ มากมาย เมื่อความนิยมชมชอบในการชมดอกซากุระมากมีขึ้นจึงจัดให้ปลูกต้นซากุระเอาไว้จำนวนมาก และในปีค.ศ.1598 ก็ได้มีการจัดงานชมดอกซากุระที่มีชื่อว่า “Daigo no Hanami (醍醐の花見)” ขึ้น ซึ่งเป็นการชมดอกซากุระที่ปลูกเอาไว้ทั้งหมด 700 ต้น นอกจากนี้ยังมีการจัดพิธีชงชาสุดหรูหราอีกด้วย

ตั้งแต่นั้นมาฮานามิได้แพร่หลายจนเริ่มกลายมาเป็นกิจกรรมสำหรับบุคคลทั่วไปในสมัยเอโดะ โดยสมัยนั้นเมื่อเข้าสู่ฤดูใบไม้ผลิที่เหล่าเกษตรกรเสร็จงานไถนาแล้ว ผู้คนก็จะออกไปชมซากุระกัน และด้วยความที่เชื่อว่าต้นซากุระเป็นต้นไม้ที่มีเทพเจ้าสถิตอยู่ การออกไปนั่งชื่นชมอยู่ใต้ต้นซากุระยังถือเป็นการเฉลิมฉลองและขอพรเพื่อให้ปีนี้มีผลผลิตที่อุดมสมบูรณ์ และมีสุขภาพร่างกายแข็งแรงตลอดปีด้วย

อุปกรณ์สำหรับไปชมซากุระมีอะไรบ้าง?

1. เสื่อปิกนิก

เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้เป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากเป็นของที่หาซื้อหน้างานไม่ได้จึงต้องเตรียมเอาไปเอง

2. ภาชนะใช้แล้วทิ้ง

ภาชนะใช้แล้วทิ้ง เช่น จานหรือช้อน สำหรับนำไปใส่อาหารทานขณะปิกนิก

3. ผ้าห่ม

โดยปกติเมื่อออกไปปิกนิกชมซากุระ แน่นอนว่าต้องออกไปอยู่ข้างนอกทั้งวันเพื่อชมความสวยงามที่มีเพียงปีละครั้งให้คุ้มค่าที่สุด การดื่มด่ำบรรยากาศของซากุระที่สวยงามแตกต่างกันตามแต่ละช่วงเวลาก็ถือเป็นอีกหนึ่งทัศนียภาพในฤดูใบไม้ผลิที่ห้ามพลาด หลังจากอาทิตย์ลับฟ้าไปแล้วอากาศจะเริ่มเย็นลง ดังนั้นพกติดเอาไปด้วยจะดีที่สุด

4. ของกินและเครื่องดื่ม

ขาดไม่ได้รองจากภาชนะใช้แล้วทิ้งเลยค่ะ ส่วนใหญ่คนญี่ปุ่นมักนิยมเตรียมข้าวกล่องไปทานกัน หรือบางที่ที่มีพื้นที่ออกร้านก็จะมีของกินขายด้วย

อาหารยอดนิยมสำหรับใส่ในข้าวกล่องช่วงเทศกาลฮานามิ

1. ซูชิโรล (Makizushi)
2. ซูชิห่อในเต้าหู้ทอด (Inarizushi)
3. ไข่หวาน (Tamago)
4. ลูกชิ้นปลาสีขาวชอบชมพู (Kamaboko)
5. ไก่ไร้กระดูดทอดสไตล์ญี่ปุ่น (Karaage)
6. กุ้งชุบแป้งทอด (Ebi Fry)
7. ทาโกะยากิไส้ต่างๆ (Takoyaki)
8. ข้าวปั้น (Onigiri)
9. เครื่องเคียง หรือสลัด (Tsukemono)

ส่วนขนมหวานที่นิยมทานกันในช่วงนี้จะเป็น Sakura Mochi และ Hanami Dango ค่ะ

มารยาทในการชมซากุระ

1. ไม่สัมผัสต้นซากุระ

ถึงกับมีสำนวนมาตั้งแต่สมัยก่อนว่า “คนที่หักกิ่งต้นซากุระคือคนโง่ คนที่ไม่หักกิ่งต้นบ๊วยคือคนโง่ (桜切る馬鹿、梅切らぬ馬鹿)” เพราะซากุระเป็นต้นไม้ที่อ่อนแอต่อบาดแผลและรอยขีดข่วนมาก มีแค่รอยเดียวก็อาจทำให้เชื้อโรคเข้าไปในต้นไม้จนติดเชื้อและแห้งตายทั้งต้นได้ ดังนั้นทางที่ดีจึงไม่ควรสัมผัสซากุระ หักกิ่ง หรือโน้มกิ่งลงมา นอกจากนี้ยังห้ามปีนต้น รวมถึงห้ามทำพื้นดินรอบโคนต้นเสียหายด้วย

2. รู้จักเกรงอกเกรงใจผู้อื่นเมื่อจับจองพื้นที่

หากเราเจอพื้นที่ที่เหมาะในการนั่งชมซากุระของเราแล้ว ก่อนจะปูเสื่อควรมองดูพื้นที่รอบตัวและคำนึงถึงผู้อื่นด้วยว่าเราจองกินที่คนอื่นหรือใช้พื้นที่เกินกว่าที่จำเป็นหรือเปล่า นอกจากนี้ยังต้องระมัดระวังไม่ทำต้นซากุระเสียหาย ไม่แขวนของหรือติดแปะสิ่งใดกับต้นซากุระ และไม่ควรนั่งทับรากต้นซากุระด้วย

3. ระมัดระวังเรื่องการใช้ไฟ

บางครั้งการไปปิกนิกกับครอบครัวหรือกลุ่มเพื่อนนั้นบาบีคิวทำเองก็ดูจะเป็นไอเดียที่ดี แต่ควรตรวจสอบล่วงหน้าว่าสถานที่ที่เราจะไปปิกนิกนั้นอนุญาตให้ใช้ไฟหรือไม่ เพราะบางสถานที่มีข้อห้ามเด็ดขาดในการจุดไฟเอาไว้ด้วย และหากได้รับอนุญาตแล้วก็ต้องระมัดระวังไม่ให้รบกวนผู้คนรอบข้างด้วยนะคะ

4. ดื่มแอลกอฮอลล์ในระดับที่พอเหมาะ

แน่นอนว่าท่ามกลางบรรยากาศดีๆ และซากุระสวยๆ ก็เป็นโอกาสดีที่จะรื่นเริงกับเพื่อนฝูงหรือคนในครอบครัว การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอลล์ไม่ใช่เรื่องห้าม แต่ควรระมัดระวังไม่ให้ดื่มเกินพอดีแล้วส่งเสียงดังรบกวนผู้คนรอบข้าง

5. ดูแลเด็กเล็กให้ดี

สำหรับการชมดอกซากุระเป็นกิจกรรมที่เต็มไปด้วยความรื่นเริงสนุกสนาน หากพาลูกหลานมาด้วยก็ควรดูแลอย่างใกล้ชิดไม่ให้รบกวนผู้อื่น หรือเล่นปีนป่ายซุกซนจนเกินควร และควรระมัดระวังไม่ทะเลาะเบาะแว้งกันเพราะอาจสร้างความรำคาญใจแก่ผู้คนรอบข้างได้เช่นกัน

เนื่องจากคนญี่ปุ่นให้ความสำคัญกับต้นซากุระกันมาตั้งแต่สมัยโบราณแล้ว อีกทั้งการชมซากุระก็เป็นหนึ่งในธรรมเนียมที่ปฏิบัติต่อกันมาอย่างยาวนาน ดังนั้นเราจึงควรเคารพธรรมเนียมและปฏิบัติตามมารยาทให้ถูกต้องเพื่อที่จะได้ชมดอกซากุระได้อย่างเพลิดเพลินสบายใจโดยไม่รบกวนผู้อื่นค่ะ

สรุปเนื้อหาจาก klook.com, yokumoku.jp, sigma-staff.co.jp