ระเบิดจากสงครามโลก เครื่องย้ำเตือนที่ยังฝังอยู่ใต้พื้นโอกินาวา

เมื่อวันที่ 20 มกราคม 2018 ที่ผ่านมา มีข่าวที่สร้างความตกใจให้คนในจังหวัดโอกินาวา (沖縄県) อยู่ไม่น้อยค่ะ นั่นคือข่าวค้นพบระเบิดที่ยังไม่ทำงานจากสมัยสงครามโลกครั้งที่สอง (第二次世界大戦) ถูกฝังอยู่ใต้พื้นถนนคกคุไซโดริ (国際通り) แหล่งท่องเที่ยวใจกลางเมืองนะฮะ (那覇市) ใช่แล้วค่ะ คกคุไซโดริที่เพื่อนๆ หลายคนเคยเดินทางไปเที่ยวมาหรือกำลังจะเดินทางไป ทั้งนี้ ระเบิดพวกนี้มาจากไหน? นอกจากระเบิดที่เพิ่งขุดพบแล้วยังมีกับระเบิดอื่นอยู่อีกหรือไม่? และการที่ระเบิดพวกนี้ยังหลงเหลืออยู่ส่งผลอะไรต่อโอกินาวาบ้าง? ลองไปทำความเข้าใจอีกด้านหนึ่งของสถานการณ์ในโอกินาวากันค่ะ

ระเบิดนี้ท่านได้แต่ใดมา?

ที่มาของระเบิดนี้ต้องย้อนกลับไปเมื่อ 80 ปีก่อนในสมัยสงครามโลกครั้งที่สองช่วงปลาย ในสนามรบสุดท้ายก่อนการทิ้งระเบิดปรมาณูที่ญี่ปุ่น นั่นคือยุทธการโอกินาวา (沖縄戦) หรืออีกชื่อหนึ่งคือปฏิบัติการภูเขาน้ำแข็ง (Operation Iceberg) อย่างที่กองทัพอเมริกาเรียกกันค่ะ ยุทธการโอกินาวามีเกาะโอกินาวา (沖縄本島) ทั้งเกาะเป็นสนามรบหลักและนับเป็นการรบที่ดุเดือดที่สุดในฝั่งมหาสมุทรแปซิฟิกก็ว่าได้ค่ะ โดยนอกจากจำนวนผู้เสียชีวิตจากทั้งฝั่งอเมริกาและญี่ปุ่นแล้ว จำนวนผู้เสียชีวิตโดยส่วนใหญ่ของสนามรบนี้กลับไปตกอยู่ที่ประชาชนคนพื้นเมืองโอกินาวาค่ะ

ระหว่างสงคราม ญี่ปุ่นถูกโจมตีด้วยกระสุนและระเบิดจากกองทัพอเมริกาอย่างหนักโดยไม่มีการแบ่งแยกระหว่างทหารญี่ปุ่นและทหารที่ถูกเกณฑ์มาจากคนท้องถิ่นโอกินาวา ทั้งนี้เนื่องจากทางกองทัพอเมริกาไม่สามารถแยกแยะได้ว่าใครคือกองทัพญี่ปุ่นและใครคือประชาชนที่ถูกเกณฑ์มาค่ะ สถานการณ์นี้เป็นไปอย่างต่อเนื่องเป็นเวลา 3 เดือนจนถูกเรียกว่า “พายุเหล็ก (鉄の暴風)” ในช่วงเวลานั้นมีการใช้ระเบิดทั้งหมด 2 แสนตันในการรบ และในจำนวนนี้ ระเบิด 1 หมื่นตันที่ไม่ทำงานก็ถูกทิ้งไว้หลังสงครามจบลงค่ะ

สงครามจบแต่ระเบิดยังไม่หมด

ตั้งแต่โอกินาวาถูกคืนให้ญี่ปุ่นในปีค.ศ. 1972 จนถึงเมื่อปี 2017 ทางจังหวัดสามารถเก็บกู้ระเบิดได้ 2,015 ตันโดยเมื่อปีที่แล้วมีรายงานการค้นพบระเบิดที่หลงเหลืออยู่ 612 เคส ปริมาณระเบิดทั้งหมด 27 ตันค่ะ ถึงอย่างนั้น ทางจังหวัดคาดว่ายังมีระเบิดอีกกว่า 2,000 ตันที่ยังไม่ถูกเก็บกู้ถูกฝังอยู่ค่ะ

สำหรับระเบิดลูกล่าสุดที่ถูกค้นพบนี้อยู่ที่เขตก่อสร้างโรงแรมบริเวณมัตสึโอะ (松尾) ซึ่งถือว่าเป็นช่วงใจกลางของคกคุไซโดริค่ะ นับเป็นเคสที่ 3 ที่มีการพบระเบิดจากสมัยสงครามโลกในบริเวณนี้ โดยครั้งก่อนหน้านี้ก็คือเมื่อเดือนกันยายนปี 2017 นี้เองค่ะ ระเบิดที่ว่านี้เป็นระเบิดของกองทัพอเมริกาขนาด 50 กิโลกรัม ขนาด 70×20 เซ็นติเมตร โชคดีที่ยังไม่มีการระเบิดแต่ระหว่างเก็บกู้ก็ต้องมีคำสั่งให้ผู้คนกว่า 2,500 คนในรัศมี 166 เมตรอพยพออกจากพื้นที่และสั่งระงับการจราจรค่ะ

ระเบิดที่ไม่ทำงานในวันนั้นก็ใช่ว่าจะไม่ทำงานในวันนี้

ในประวัติศาสตร์ของจังหวัด ในช่วงปี 1946-1971 ที่โอกินาวาถูกปกครองโดยสหรัฐอเมริกามีรายงานผู้เสียชีวิตจากการที่ระเบิดที่ไม่ทำงานเกิดระเบิดขึ้นมาจำนวน 704 คน และในปี 1974 หลังจากที่โอกินาวาถูกคืนให้กับญี่ปุ่นก็มีคดีที่กับระเบิดของกองทัพจักรวรรดิญี่ปุ่นซึ่งถูกฝังอยู่ใต้เขตก่อสร้างระบบประปาใกล้ๆ กับโรงเรียนอนุบาลระเบิดขึ้นทำให้มีผู้เสียชีวิต 4 คนโดยหนึ่งในนั้นคือเด็กหญิงอายุ 3 ขวบ ล่าสุดคือเมื่อต้นปี 2009 ที่ระเบิดของกองทัพอเมริกาที่ถูกฝังอยู่ในบริเวณเขตก่อสร้างระบบประปาในเมืองอิโตมัง (糸満市) ระเบิดขึ้น โชคดีที่ไม่มีผู้เสียชีวิตแต่ก็มีผู้บาดเจ็บหนัก 2 คนจากเหตุการณ์นี้ค่ะ

แม้ว่าทุกวันนี้ผู้คนที่อาศัยอยู่ในโอกินาวาจะยังสามารถใช้ชีวิตตามปกติต่อไปได้ แต่การที่มีการค้นพบระเบิดเป็นระยะๆ นี้ก็เหมือนเป็นการย้ำเตือนเรื่องปัญหาความปลอดภัยในชีวิตของผู้คนที่นี่ค่ะ ซึ่งปัญหาความปลอดภัยในชีวิตเช่นระเบิดที่ยังฝังอยู่หรืออุบัติเหตุจากอากาศยานของฐานทัพอเมริกาที่เกิดเป็นระยะๆ นั้นล้วนมีรากมาจากสงครามโลกครั้งที่สองค่ะ สำหรับระเบิดที่คาดว่ายังหลงเหลืออยู่นั้น ก็ยังเป็นคำถามอยู่ค่ะว่าเมื่อไหร่ระเบิดทั้งหมดจะหายไปจากใต้พื้นดินโอกินาวา

ขอขอบคุณข้อมูลและรูปภาพจาก mainichi, okinawatimes, ryukyushimpo, ofug, oroku, jprime ค่ะ