หญ้าชนิดหนึ่งที่คนญี่ปุ่นทั้งเด็กและผู้ใหญ่รู้สึกตื่นเต้นที่ได้พบเจอจนถึงกับการกล่าวว่าฤดูใบไม้ผลิได้เริ่มต้นแล้ว คือหญ้าหางม้าหรือซึคุชิ (Tsukushi หรือ 土筆 หรือ Horsetail) มารู้จักหญ้าหางม้าสัญลักษณ์แห่งการเริ่มต้นฤดูใบไม้ผลิของญี่ปุ่นกันนะคะ
หญ้าหางม้า
หญ้าหางม้าหรือซึคุชิเป็นเฟิร์นชนิดหนึ่งที่มีลำต้นมีสองแบบ คือ ลำต้นที่สร้างเซลล์สืบพันธุ์หรือสปอร์ซึ่งมักจะพบเจอในช่วงเริ่มต้นฤดูใบไม้ผลิ และลำต้นที่มีสีเขียวที่สามารถสังเคราะห์แสงได้ซึ่งจะเจริญขึ้นมาหลังจากลำต้นที่สร้างเซลล์สืบพันธุ์เหยี่ยวเฉา ลำต้นที่มีสีเขียวนี้จะเจริญผ่านหน้าร้อนและจะเหยี่ยวเฉาเมื่อเข้าสู่ฤดูหนาว
ลำต้นของหญ้าหางม้าที่เป็นที่ตื่นเต้นของคนญี่ปุ่นเป็นหนักหนา คือ ลำต้นที่สร้างสปอร์ซึ่งมีลักษณะเป็นปล้องสีออกน้ำตาลและมีส่วนยอดคล้ายร่มหุบ หญ้าชนิดนี้มักขึ้นตามพื้นดินบริเวณสวนสาธารณะหรือชนบทของญี่ปุ่นในช่วงประมาณเดือนมีนาคม อันเป็นช่วงการเริ่มต้นฤดูใบไม้ผลิของญี่ปุ่น คนญี่ปุ่นมักจะรู้สึกยินดีเมื่อเห็นหน่อของหญ้าหางม้า เพราะหมายถึงว่าความหนาวจะค่อยๆหายไปและความอบอุ่นจะเริ่มเข้ามาแทนที่ ลำต้นหญ้าหางม้าทั้งสองแบบมีลักษณะดังรูปด้านล่างค่ะ
คนญี่ปุ่นนำหญ้าหางม้ามาใช้ประโยชน์อย่างไร
ด้วยลักษณะเด่นเป็นข้อปล้องและมีส่วนปลายคล้ายร่ม เด็กญี่ปุ่นมักนำลำต้นของหญ้าหางม้ามาเล่นซูโม่ คือ การเล่นที่มีผู้เล่นอย่างน้อยสองคนนำลำต้นของหญ้าหางม้ามาพันและดึงกันไปมา หากหญ้าของคนใดขาดก่อนก็จะเป็นฝ่ายแพ้ อีกทั้งคนญี่ปุ่นยังนำลำต้นที่สร้างสปอร์ของหญ้าหางม้ามาปรุงเป็นอาหาร เช่น นำมาทอดเป็นเทมปุระ นำมาหุงกับข้าว และนำมาต้มเคี่ยวในส่วนผสมเคื่องปรุงซีอิ๊วและมิริน เป็นต้น นอกจากนี้คนญี่ปุ่นยังนำต้นสีเขียวของหญ้าหางม้ามาทำเป็นชาสำหรับดื่มเพื่อประโยชน์ต่อร่างกาย
หญ้าหางม้าอุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุต่างๆ ได้แก่ แคลเซียม ซิลิกา แมกนีเซียมและโพแทสเซียม ซึ่งมีประโยชน์ในการเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูก นอกจากนี้หญ้าหางม้ายังอุดมไปด้วยแร่ธาตุซิลิคอนซึ่งเสริมสร้างการผลิตคอลลาเจนในร่างกายเพื่อช่วยให้ผิวพรรณและเส้นผมแข็งแรงเป็นเงางาม จากการเปรียบเทียบปริมาณแร่ธาตุในชาหญ้าหางม้ากับผักขมพบว่า ชาหญ้าหางม้ามีปริมาณแคลเซียม ฟอสฟอรัสและโพแทสเซียม และแมกนีเซียม สูงกว่าผักขมถึง 155, 5 และ 3 เท่า ตามลำดับ
ลำต้นของหญ้าหางม้าที่สร้างสปอร์จัดเป็นผักป่าที่หายากของญี่ปุ่นและมีให้รับประทานได้เพียงช่วงเวลาสั้นๆ ถึงกับมีการกล่าวว่าหากใครได้รับประทานเมนูหญ้าหางม้าจัดเป็นคนที่โชคดี ผู้เขียนเองก็เพิ่งได้ความรู้ใหม่เหมือนกันค่ะว่าคนญี่ปุ่นนำหญ้าหางม้ามารับประทาน หากมาญี่ปุ่นในช่วงฤดูใบไม้ผลิลองมองหาร้านอาหารที่จัดเสิร์ฟหญ้าหางม้ารับประทานดูนะคะ
