อาชีพหนึ่งที่คนส่วนใหญ่เคารพคืออาชีพครู ในหนึ่งปีครูญี่ปุ่นใช้เวลาอยู่กับนักเรียนในช่วงเวลาตื่นเกือบมากกว่าพ่อแม่ ครูจึงมีบทบาทสำคัญทั้งในการสร้างความรู้ ความมีระเบียบวินัยและการอยู่ร่วมกันในสังคม วันนี้จะมาเล่าถึงภาระกิจของคุณครูระดับอนุบาลและประถมศึกษาญี่ปุ่นจากประสบการณ์ตรงนะคะ
คุณครูอนุบาล: พี่เลี้ยง เพื่อนเล่น ผู้สร้าง และภารโรง
คนรุ่นใหม่ในยุคปัจจุบันเลือกที่จะเป็นผู้ดูแลเด็กเล็กตามสถานรับดูแลเด็กมากกว่า เพราะไม่ต้องมีกิจกรรมอื่นๆ นอกเหนือจากการดูแลเด็กเล็ก คุณครูอนุบาลส่วนใหญ่ทำงานเพราะใจรัก ทุกเช้าเมื่อมาถึงโรงเรียนคุณครูจะเปลี่ยนชุดสวยจากบ้านมาเป็นชุดสบายๆ ใส่ผ้ากันเปื้อนสวมรองเท้าสีขาวและมาคอยรับเด็กประจำชั้นของตนเอง ในหนึ่งวันกิจกรรมส่วนใหญ่ของคุณครูได้แก่ การนำเด็กเล่น ร้องเพลง และพาทำกิจกรรมต่างๆ เพื่อเสริมสร้างพัฒนาการ การช่วยเหลือตนเอง ความมีระเบียบวินัย และการเรียนรู้เพื่อให้อยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข
คุณครูอนุบาลประจำชั้นต้องคอยสังเกตพฤติกรรมของเด็กอย่างใกล้ชิดเพื่อพูดคุยกับผู้ปกครองของเด็กอย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง ทั้งนี้โรงเรียนอนุบาลส่วนใหญ่มักจัดให้มีการทัศนศึกษาอย่างสม่ำเสมอเพื่อเสริมสร้างการเรียนรู้และความรักในธรรมชาติ ซึ่งคุณครูต้องไปสำรวจสถานที่ก่อนเพื่อดูความปลอดภัยและคิดกิจกรรมให้เด็กได้สนุกและเรียนรู้อย่างเต็มที่
นอกจากภารกิจดูแลและสอนเด็กเป็นหลักแล้วคุณครูก็ยังมีภารกิจย่อยมากมาย ตั้งแต่การจัดงานวันเกิดให้แก่เด็กที่เกิดในเดือนต่างๆ เตรียมกิจกรรมแข่งขันกีฬาและงานแสดงประจำปีที่เด็กทุกคนต้องมีส่วนร่วม ไปจนถึงการเปลี่ยนเวรกันทำความสะอาดห้องน้ำและอาคารเรียนเองโดยที่ไม่ต้องจ้างภารโรง
คุณครูระดับประถมศึกษาญี่ปุ่น: ครู เพื่อน และผู้ชี้นำ
เมื่อเข้าสู่ระดับประถมศึกษา เด็กๆ มักช่วยเหลือตนเองได้แล้ว ถึงตอนนี้จากที่เคยเล่นเพียงอย่างเดียวก็เปลี่ยนเป็นการอ่านเขียนเรียนรู้วิชาต่างๆ โดยระดับประถมศึกษาที่ญี่ปุ่นแบ่งเป็นสองระดับคือ ระดับประถมต้น (1-3) และระดับประถมปลาย (4-6)
คุณครูในระดับประถมต้นส่วนใหญ่จะเป็นผู้สอนเองเกือบทุกวิชายกเว้นวิชาดนตรีและภาษาอังกฤษ ดังนั้นในหนึ่งวันคุณครูจะอยู่กับนักเรียนตั้งแต่เวลา 8.25- 14.30 น. ส่วนคุณครูในระดับประถมปลายจะมีเวลาสอนมากกว่าประถมต้นวันละ 1-2 คาบ แต่จะมีคุณครูสอนวิชาต่างๆ เช่น งานบ้านและงานประดิษฐ์เพิ่มขึ้น หากเด็กๆ มีเรียนวิชาอื่นที่เป็นหน้าที่ของครูประจำวิชาความถนัด คุณครูประจำชั้นก็นั่งตรวจการบ้านหรือเตรียมการสอนรออยู่ที่ห้องเรียน โดยทั่วไปคุณครูจะอยู่กับเด็กเกือบทั้งวันรวมถึงเวลาพักเที่ยงที่คุณครูต้องรับประทานอาหารเที่ยงพร้อมกับนักเรียนที่ห้องเรียน
นอกจากการสอนในวันธรรมดาแล้วทุกเดือนโรงเรียนจะเปิดให้ผู้ปกครองไปดูลูกเรียนหนังสือวันเสาร์ประมาณครึ่งวัน ดังนั้นคุณครูต้องมาสอนเด็กให้ผู้ปกครองดูด้วย ทั้งนี้คุณครูระดับประถมศึกษาก็ต้องสังเกตพฤติกรรมของเด็กอย่างใกล้ชิด เพื่อพูดคุยกับผู้ปกครองในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของเด็กๆ ให้ไปตามที่สังคมต้องการ
โรงเรียนประถมศึกษาในญี่ปุ่นไม่มีการสอบปลายภาคเหมือนระบบการศึกษาไทย แต่จะมีการสอบเก็บคะแนนหลังจากบทเรียนอย่างสม่ำเสมอตลอดทั้งเทอม โดยการประเมินผลนักเรียนจะไม่บอกระดับคะแนน แต่ระบุเป็นเครื่องหมาย เช่น วงกลมซ้อนกัน 2 วงหมายความว่าดีมาก เครื่องหมายวงกลมหมายความว่าดี และเครื่องหมายสามเหลี่ยมหมายความว่าต้องปรับปรุง ในแต่วิชานั้นก็จะมีการประเมินการเรียนรู้ในรูปแบบที่แตกต่างกัน ซึ่งครูต้องใช้ความละเอียดในการสังเกตและใช้ความเอาใจใส่ในตัวเด็กทุกคนตลอดทั้งเทอม นอกจากการสอนแล้ว คุณครูยังต้องเตรียมทำกิจกรรมมากมาย เช่น แข่งกีฬา งานแสดงประจำปี การทัศนศึกษา และการพักแรม เป็นต้นด้วย
ในหนึ่งวันคุณครูต้องเหนื่อยกับเด็กมากมายเพื่อสร้างพวกเขาให้มีคุณภาพตามความต้องการของประเทศ ผู้เขียนเชื่อว่าการเหนื่อยเพื่อสร้างเด็กให้เติบโตเป็นคนมีคุณภาพคือความภาคภูมิใจของครูทุกท่านค่ะ
